Portret Bożeny Pawłowskiej, uczennicy 4. klasy (ur. 1925 r.).

Zakończenie roku szkolnego 1961/1962 w szkole podstawowej w Zwróconej. Klasa VII z nauczycielkami m.in.: Stanisławą Siekańską, kierowniczką (pierwszy rząd, w środku) i Teresą Gabrysz (pierwszy rząd, druga z prawej).

Nauczycielka Teresa Gabrysz z uczniami ze szkoły podstawowej w Zwróconej, zakończenie roku szkolnego 1961/1962.

Demonstracja 1 maja 1989. Na zdjęciu: demonstranci na ul. Kaziemierza Wielkiego skrzyżowanie z ul. Eugeniusza Gepperta, Wrocław 1.05.1989.

Uczniowie klasy I szkoły podstawowej w Zwróconej (pow. ząbkowicki, woj, dolnośląskie) z nauczycielką i kierowniczką szkoły, Stanisławą Siekańską, zakończenie roku szkolnego 1961/1962.

Uczniowie klasy IV szkoły podstawowej w Zwróconej z nauczycielką, p. Teresą Gabrysz, zakończenie roku szkolnego 1961/1962.

Teofil Niedziewicz i jego żona Kazimiera z synem Jerzym, Delatyn II poł. lat 30. XX w. W latach 1935-1939 Teofil Niedziewicz pracował w Sądzie Grodzkim w Delatynie.

Uczniowie klasy II szkoły podstawowej w Zwróconej z nauczycielką Teresą Gabrysz, zakończenie roku szkolnego, lata 60. XXw.

Uczennice szkoły podstawowej w Zwróconej z nauczycielką Teresą Gabrysz, zakończenie roku szkolnego, lata 60. XX w.

Wspomnienia Ireny Bondarowicz z okresu zesłania do azjatyckiej części ZSRR podczas II wojny światowej. Opisuje w nich moment aresztowania, podróży i przyjazdu na miejsce. Skupia się na niuansach życia codziennego, opisuje dokładnie warunki panujące na miejscu, pracę, do wykonywania której byli zmuszeni aby przeżyć. Opisuje działanie polskiej ambasady w pomocy Polakom przebywającym na zesłaniu. Ciekawie ujmuje sposoby w jaki spędzane były przeróżne święta, oraz zwyczaje. Pod koniec relacji skupia się na swojej pracy na rzecz domu dziecka, który pomagała prowadzić. Zakres chronologiczny: 1940-1946 Miejsca wydarzeń: Atbasar, Aktiubińsk

Uczniowie szkoły podstawowej w Zwróconej z nauczycielkami, zakończenie roku szkolnego, lata 60. XX w. Na zdjęciu m.in.: Teresa Gabrysz (pierwsza z prawej) oraz Stanisława Siekańska, kierowniczka szkoły (druga z prawej).

Teofil Niedziewicz i jego żona Kazimiera z synem Jerzym na spacerze, Delatyn II poł. lat 30. XX w. W latach 1935-1939 Teofil Niedziewicz pracował w Sądzie Grodzkim w Delatynie.

Uczniowie szkoły podstawowej w Zwróconej przy wodospadzie Szklarki podczas wycieczki szkolnej, 1964 r. Na pierwszym planie nauczycielka Stanisława Siekańska, kierowniczka szkoły w Zwróconej.

Teofil Niedziewicz (drugi z lewej) i jego żona Kazimiera (trzecie z prawej) z synem Jerzym (w wózku) w towarzystwie krewnych ze strony Teofila, Delatyn II poł. lat 30. XX w. W latach 1935-1939 Teofil Niedziewicz pracował w Sądzie Grodzkim w Delatynie.

Tancerka. Na zdjęciu: Barbara Grabowska (ur. 1925 r.) w szkole rytmiki.

Jerzy Niedziewicz (z prawej) z kolegą, Delatyn 1938-1939 r. Ojciec Jerzego, Teofil Niedziewic, pracował przed wojna w Sądzie Grodzkim w Delatynie.

Uczniowie szkoły podstawowej w Zwróconej przy wodospadzie Szklarki podczas wycieczki szkolnej, 1964 r.

Uczniowie szkoły podstawowej w Zwróconej przy Świątyni Wang w Karpaczu podczas wycieczki szkolnej, 1964 r. Na zdjęciu widoczna nauczycielka Stanisława Siekańska, kierowniczka szkoły w Zwróconej - ostatni rząd, pierwsza z prawej.

Wspomnienia młodego chłopca, który podczas II wojny światowej został wraz z rodziną przewieziony na tereny ówczesnej III Rzeszy w okolice Wrocławia do pracy przymusowej. Następnie zostaje oddzielony od matki i zmuszony do pracy w okolicznych wsiach (Lubań Śląski, Rogoźnica). Opisuje jak wygladały warunki pracy u poszczególnych Bauerów, jak go karmiono i traktowano. Wspomina o swoich odwiedzinach w obozie Gross-Rosen, do którego zawoził zaopatrzenie, wspomina o relacjach z więźniarkami. Wspomnienia kończy wkroczenie Armii Czerwonej i ucieczka Niemców do Drezna. Zakres chronologiczny 1939-1945

Uczniowie szkoły podstawowej w Zwróconej przed Sanktuarium Matki Bożej Wambierzyckiej podczas  wycieczki szkolnej, Wambierzyce 1985. N/z nauczycielka Teresa Gabrysz, ówczesna kierowniczka szkoły w Zwróconej - ostatni rząd, druga z prawej, w ciemnych okularach.

Wspomnienia młodej dziewczyny Anny Jeleńskiej, z okresu II wojny światowej. Autorka opisuje działania wojenne w rodzinnej wsi na Białorusi, następnie jak wyglądała okupację niemiecka na tym terenie, po czym skupia się na opisie wywózki do III Rzeszy do pracy przymusowej. Opowiada o warunkach pracy, wyżywieniu i stosunkach obywateli III Rzeszy wobec pracowników przymusowych. We wspomnieniach znajduje się ciekawy opis: Bożego Narodzenia, obchodzonego przez Niemców. Relacja kończy się wyzwoleniem przez wojska amerykańską. Zakres chronologiczny: 1941-1945 Miejsca wydarzeń: Witebsk (Białoruś), Wilno (Litwa), Erfurt (Niemcy)

Jerzy Niedziewicz ur. 1937, syn Teofila Niedziewicza w stroju huculskim, Delatyn 1938-1939.

Jerzy Niedziewicz (ur. 1937, syn Teofila Niedziewicza) z psem, Delatyn 1938-39.

Wspomnienia Andrzeja Milczyńskiego z lat 50 XX wieku. Autor opisuje w nich życie codzienne we Wrocławiu oraz działalność katedralnego chóru chłopięco-męskiego. Przedstawia dokładnie warunki życia w internacie, zajęcia szkolne, sposób spędzania wolnego czasu. Wspomina swoich kolegów oraz nauczycieli, z których warto wymienić: dyrygenta Edmunda Kajdesza, ordynariusza Kazimierza Lagosza, oraz późniejszego biskupa Józefa Pazdura.Opisuje własne zmagania z przewlekłą chorobą w dzieciństwie. Zakres chronoliczny:1953-2009 Miejsca wydarzeń: Rabka (obecn. Rabka -Zdrój, woj. małopolskie, pow. nowotarski), Wrocław (woj. dolnośląskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Brzeg (woj.opolskie), Stare Bogaczowice (pow. wałbrzyski, woj.dolnośląskie), Trzebnica (woj. dolnośląskie)

Rodzina Mikołaja Mielnika. Na zdjęciu: Mikołaj Mielnik w mundurze armii austro-węgierskiej z żoną i dziećmi (syn Erwin), Wideń 1917 dalecy krewni Bożeny Pawłowskiej - darczyńcy.

Jerzy Niedziewicz (ur. 1937, syn Teofila Niedziewicza), Delatyn 1938-39.

Akcja protestacyjna w żłobku. Na zdjęciu: wejście do żłobka przy ul. Glinianej we Wrocławiu, sierpień 1980 r.

Przedstawienie teatralne przygotowane przez uczniów z okazji obchodów 40-lecia istnienia szkoły podstawowej w Zwróconej, 19.10.1985 r.

Uczniowie szkoły podstawowej w Zwróconej w przedstawieniu teatralnym z okazji 40-lecia istnienia placówki, 19.10.1985 r.

polscy zesłańcy w ZSRR, najprawdopodobniej w Kazachstanie

Maria Kliber na spacerze ze swoimi dziećmi (od lewej: Urszula, Włodzimierz, Jerzy) na Wrocławskim Rynku.

Występy uczniów (polonez) z okazji obchodów 40-lecia istnienia szkoły podstawowej w Zwróconej, 19.10.1985 r.

Autor relacji wspomina o tajnej akcji ,,R", czyli -repatriacji dzieci polskich z ZSRR. Opowiada o ich pobycie w Państwowm Domu Wczasów Dziecięcychw Kudowie Zdrój, gdzie sam pracował. Opisuje ich podróż pociągiem z ZSRR do Polski, oraz dokładnie wylicza wszystkie najważniejsze miejsca postoju. Wymienia również osoby odpowiedzialne za pobyt dzieci w Kudowie Zdroju oraz pracowników PDWD w Kudowie. Zakres chronologiczny: 1951-1953 Miejsce zdarzeń: Duszniki Zdrój (pow. kłodzki, woj. dolnośląski), Grodno (Białoruś), Kuźnica Białostocka (pow. sokólski, woj. podlaskie), Warszawa  

Ze wspomnień dowiadujemy się o losach Bohdana Wróblewskiego i jego rodziny w trakcie okupacji radzieckiej. Opisuje realia życia na Syberii, oraz próby przetrwania w niegościnnym terenie. Przedstawia losy swojego brata, w armii gen. Andersa. Autor wspomina również swój tymczasowy pobyt w domu dziecka, oraz powrót do rodzinnego domu. Miejsca wydarzeń: Białystok (woj. podlaskie), Bogdanowek (Kazachstan), Kopiejsk (Rosja) Zakres chronologiczny: 18.03.1932- 21.05.1946

Wspomnienia dziewczynki z czasów II wojny światowej. Opisuje jak wyglądała okupacja niemiecka na terenie jej rodzinnego miasta -Tomaszowa Mazowieckiego, po czym skupia się na opisie wywózki do III Rzeszy do pracy przymusowej, najpierw do miasta: Żelazny Bród, a później Hohenelbe. Opowiada o warunkach pracy, wyżywieniu i stosunkach obywateli III Rzeszy wobec pracowników przymusowych. Na uwagę wskazuje ciekawy opis relacji Polaków z obywatelami innych państw. W ostatniej części przedstawia dalsze losy swojej matki i swoje. Zakres chronologiczny:1939-1945/1990 Miejsca wydarzeń: Tomaszów Mazowiecki (woj.łódzkie), Żelazny Bród (dziś. Zelezny Brod -Czechy), Hohenelbe (dzis. Vrchlabi -Czechy), Zielona Góra, Wrocław.

Pierwszy mecz szkolny, szkoła podstawowa w Zwróconej, 1946 r. Na zdjęciu widoczna kierowniczka szkoły, p. Stanisława Siekańska - w środku, obok księdza.

polscy zesłańcy w ZSRR, najprawdopodobniej w Kazachstanie

Maria Kliber z siostrą Wandą podczas spaceru po Wrocławiu z dziećmi (od lewej: Urszula, Włodzimierz, Jerzy Klibertowie).  W tle budynek Powszechnego Domu Towarowego (obecnie Dom Handlowy Renoma).

Tadeusz Bronowski w liście przedstawia pokrótce swoją biografię. Najpierw przedstawia losy swojej rodziny przed II wojną światową, oraz podczas okupacji radzieckiej. Następnie wspomina o wyjeździe ze Lwowa do Wrocławia. Skupia się na opisie pomocy porządkowania Hali Stulecia oraz postawienie Iglicy. Wymienia profesorów, którzy przyjechali ze Lwowa do Wrocławia. Na końcu w kilku zdaniach opisuje swoje dalsze dzieje: rozpoczęcie pracy i uzyskanie mieszkania. Wspomina, że przeszedł na emeryturę w 1996 r. Zakres chronologiczny: 1930-1996 Miejsca wydarzeń: Lwów (Ukraina), Wrocław

Kierowniczka szkoły, Stanisława Siekańska z uczniami szkoły podstawowej w Zwróconej, zakończenie roku szkolnego, lata 50. XX w. W tle widoczny kościoł parafialny pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Zwróconej.

Autor we wspomnieniach przedstawia losy swoje i swojej rodziny od II wojny światowej do czasów współczesnych. W pierwszej części opisuje okupację niemiecką i radziecką rodzinnej wsi Wicyń. Wspomina również o atakach UPA na Polaków. Następnie skupia się na wyjeździe z rodzinnych stron i osiedleniu się w Biskupiach Oławskich. W międzyczasie opisuje swoje dwie podróże do Wicynia z ok. 1976 i 2002 roku. Potem przedstawia realia życia na wsi w okresie PRL (kolektywizacja wsi, trudna sytuacja materialna, praca na roli, niełatwy dostęp do edukacji). W drugiej części opisuje życie codzienne w Wicyniu przed II wojną światową oraz pod okupacją radziecką. Przedstawia przyczyny wyjazdu Polaków na Ziemie Zachodnie, warunki w jakich ludziach musieli podróżować oraz trudności jakie napotkali nowi mieszkańcy Biskupic Oławskich. Zamieszcza również cztery listy rodzin, które wyjechały do: Bielska, Biskupic Oławskich, Nowej Wsi, Rzepina, Krzeszyc, Radzików, Lipian, Radów, Przemysława oraz spis miejscowości, do których zostali przesiedleni mieszkańcy Wicynia w 1945 r. Jako załącznik dołączona jest mapa osiedlenia Wilcynian po 1945 r. Zakres chronologiczny: 1939-2002 Miejsca wydarzeń: Wicyń (obec.Smerekiwka, Ukraina), Złoczow (Ukraina), Biskupice Oławskie (woj. dolnośląskie), Lwów (Ukraina)

Autorka opowiada o swoich wspomnieniach związanych z wyjazdem rodziny na Ziemie Zachodnie, bardzo dokładnie przedstawia realia powojennego życia codziennego (wyrób ubrań, zdobywanie pożywienia, dbanie o higienę, domowe sposoby leczenia, sposób spędzania wolnego czasu). Wspomina zjawiska występujące tuż po wojnie (szaber, analfabetyzm). Przedstawia dokładnie losy poszczególnych członków rodziny. Szczegółowo opisuje swoją edukację: najpierw w szkole podstawowej w Strzegomiu, później w Liceum Legnicy, a następnie studia w Wojewódzkim Ośrodku Szkolenia Pedagogicznego w Wałbrzychu. Wspomina również o pracy w świetlicy w szkole podstawowej w Strzegomiu. Zakres chronologiczny: 1943-1992 Miejsca wydarzeń: Lwów (Ukraina), Legnica (woj. dolnośląskie), Strzegom (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie)

Autor w swoich wspomnieniach przedstawia losy swoje i swojej rodziny. Opisuje pobyt we wsi Zöfing w Austrii na robotach przymusowych. Skupia się na przedstawieniu życia codziennego oraz relacji jakie łączyły Polaków z Niemcami i Austriakami. Na uwagę zasługuje tutaj opis Bożego Narodzenia i Wielkanocy. Opisuje wejście wojsk radzieckich na teren wsi, następnie dokładnie opowiada jak wyglądała jego podróż na Ziemie Zachodnie (warunki w pociągu, wygląd wsi po przejściu przez nie wojsk radzieckich). Opowiada o poważnym wypadku, któremu uległ jako młody chłopak. Następnie opisuje swoje dalsze losy: pracę w fabryce ,,PREMOS", edukację, działalność w związkach zawodowych, rozwijanie zainteresowań sportowych i turystycznych, życie osobiste. Na końcu autor wspomina o swojej pasji, jakim jest zbieranie pocztówek. Opisuje swoją działalność kulturową w RSTK. Zamieszcza również listę wystaw, które organizował. Zakres chronologiczny: 1939-2007 Miejsca wydarzeń: Frysztak (woj. podkarpackie), Zöfing (Austria), Wiedeń (Austria), Baumgarten (Austria), Judenau (Austria), Warszawa (woj. mazowieckie), Kutno (woj. łódzkie), Trzebnica (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie)

Autorka przedstawia przedwojenne losy rodziny, opisuje gospodarstwo dziadka. Następnie wspomina o śmierci jej ojca z rąk członków UPA oraz ataku na jej dom. Pokrótce opisuje los swoich sióstr. Potem opowiada o swoim wyjeździe, wraz z matką, najpierw do Radziechowa, a potem na Ziemie Zachodnie. Dalej wspomina o ciężkiej pracy, aby utrzymać się w nowym miejscu zamieszkania. Zakres chronologiczny: 1938-2008 Miejsca Wydarzeń: Baryłowo (Ukraina), Radziechów (Ukraina), Brochów (woj. dolnośląskie), Grędzino (woj. dolnośląskie), Osiek (woj. dolnośląskie)

Rodzeństwo. Na zdjęciu: Bożena Grabowska (ur. 1925), druga z lewej, z trzema braćmi, Poznań 1927.

wspomnienia Stanisławy Siekańskiej, kierowniczki Szkoły Podstawowej w Zwróconej w latach 1945-1969; do maszynopisu wklejone fotografie: na k. 2 budynek Szkoły Podstawowej w Zwróconej (zob. F-1605) oraz fotografie paszportowe S. Siekańskiej i jej męża, Krystyna Siekańskiego; na k. 9 uroczystości XX-lecia Szkoły Podstawowej w Zwróconej (zob. F-1606); na k. 10 nauczycielki ze Szkoły Podstawowej w Zwróconej (zob. F-1607); na k. 12 uczniowie Szkoły Podstawowej w Zwróconej (zob. F-1608)

Fotografia przedstawia Halę Homkowycz, córkę Hrycia Homkowycza. Na odwrocie Karta pocztowa z pieczątką poczty w Brnie i datą 10 VII 1926 r.

Wspomnienia Hanny Wodzickiej z ostatnich wakacji w przedwojennej Polsce oraz z lat II Wojny Światowej, w czasie której autorka wraz z siostrą pracowała w warszawskiej fabryce Monopolu Tytoniowego, była więziona w obozie Altvorwerk (podobóz obozu koncentracyjnego Stutthof) i wykorzystywana przez Niemców do prac fortyfikacyjnych; autorka opisuje życie rodzinne wśród najbliższych (wyjazd do Monasterzysk), wspomina też wyjazd na kolonie do Rabki i stosunki na nim panujące; z czasów wojny autorka opisuje pomoc, jaką jej rodzina udzielała członkom Kedywu Armii Krajowej, organizację szpitala polowego w fabryce oraz sposoby dywersji i wykradania papierosów na potrzeby AK przez nią i jej siostrę; czas Powstania Warszawskiego wspomina z lokalnej perspektywy (wydarzenia w fabryce, losy dyrektora itp.); z pobytu w obozie Altvorwerk wspomina, oprócz własnych przeżyć dotyczących warunków bytowych, obserwacje z sąsiadującego "przez płot" obozu koncentracyjnego; opisuje ucieczkę z obozu wraz z siostrą, ukrywanie się i pomoc, jaką udzieliły jej przypadkowe osoby, także Niemcy. Zakres chronologiczny: 1939-1945 Miejsca wydarzeń: Warszawa (woj. mazowieckie), Rabka (woj. małopolskie), Monastiriska (Monasterzyska, daw. woj. tarnopolskie, Ukraina), Zielonka (pow. Wołomin, woj. mazowieckie), Sztutowo (obóz koncentracyjny Stutthof, woj. pomorskie), Stary Folwark (pow. Grudziądz, woj. kujawsko-pomorskie), Grudziądz (woj. kujawsko-pomorskie), Łódź (woj. łódzkie), Poronin (pow. tatrzański, woj. małopolskie)

Fotografia portretowa Jerzego Niedziewicza, Lwów 1941-1944.

Urszula obecnie Miecznikowska i Józef Kliber podczas zabawy w Parku Szczytnickim.

Uczniowie i nauczyciele ze szkoły podstawowej w Zwróconej, 1 maja 1952 r. Miejsce: Zwrócona lub Ząbkowice Śląskie - w 1952 roku, wg. szkolnej kroniki dostępnej online, uczniowie ze Zwróconej uczestniczyli w pochodzie pierwszomajowym w Ząbkowicach Śl. Na zdjęciu widoczne: kierowniczka Stanisława Siekańska (ostatni rząd, pierwsza z prawej) oraz nauczycielka matematyki, Teresa Gabrysz (ostatni rząd, trzecia z prawej)

Matka Franciszka Jakubiaka se swoimi dziećmi kolejność przypadkowa: Franusiem, Jasiem i Wandzią, Rydzyna 1926 r.

Przesiedleńcy ze Lwowa, od prawej: Teofil Niedziewicz, jego synowie: Jerzy i Bogdan, żona Kazimiera, N.N., Puck 1946.

Od prawej: Jerzy Niedziewicz z rodzicami: Kazimierą i Teofilem w gronie znajomych spożywają posiłek w plenerze, Puck 1945-1948.

Na zdjęciu: małe dziecko pchające zabawkowy wózek z lalką w środku, ok. 1946.

Urszula obecnie Miecznikowska i Józef Kliber stojący pod kamienicą przy ul. L. Rydygiera.

Zakończenie roku szkolnego; pierwsza ósma klasa kończy naukę w szkole podstawowej w Zwróconej. W pierwszym rzędzie siedzą: kierowniczka Stanisława Siekańska (trzecia z prawej) oraz nauczycielka matematyki, Teresa Gabrysz (czwarta z prawej).

Zakończenie roku szkolnego 1961/1962 w szkole podstawowej w Zwróconej. Uczniowie klasy VI z nauczycielkami: m.in.: Teresą Gabrysz (drugi rząd, pierwsza z lewej) i Stanisławą Siekańską (drugi rząd, druga z prawej).

Na zdjęciu: mała dziewczynka w płaszczyku z kapturem i z apaszką zawiazaną w dużą kokardę na szyi stoi przy murowanym ogrodzeniu.