Relacja Bogusława Traczewskiego, wywiezionego w 1940 r. z rodzinnego Wilna na Syberię, repatrianta, uczestnika strajków w 1956, 1970 i 1980 r.; świadek szczegółowo opowiada o wywiezieniu swojej rodziny przez radzieckiego okupanta, warunkach pobytu w syberyjskim łagrze Bajaryk, poszczególnych zdarzeniach z tamtego okresu, następnie repatriacji na tzw. Ziemie Odzyskane, pobycie w obozie przejściowym w Rzęsinie koło Gryfic, stosunkach z zastanymi tam Niemcami - wspomina też o pozostających do 1946 r. w okolicznych lasach niedobitkach Wehrmachtu; następnie wspomina o przenosinach do Szczecina i udziale w demonstracjach podczas kolejnych lat przełomowych w powojennej historii Polski; opowieść jest szczegółowa i precyzyjna, świadek stara się opowiadać tylko o tym, co sam widział lub czego doświadczył; mówi też o swojej postawie i motywach podjętych decyzji.   Zakres chronologiczny: 10.02.1940-2000   Miejsca wydarzeń: Vilnius (Wilno, Litwa), Tûmeň (Tiumeń, Federacja Rosyjska), Bajaryk (Syberia), Brest (Brześć, Białoruś), Warszawa (woj. mazowieckie), Poznań (woj. wielkopolskie), Rzęsin (pow. Gryfice, woj. zachodniopomorskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Chicago (Stany Zjednoczone Ameryki), Wrocław (woj. dolnośląskie), Stargard (woj. zachodniopomorskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Trzygłów (woj. zachodniopomorskie), Katowice (woj. śląskie), Kukań (pow. gryficki, woj. zachodniopomorskie), Radom (woj. mazowieckie)

Helena Gryśkowa, opisuje sytuacje Polaków na Wołyniu po wybuchu II wojny światowej, relacje z ludźmi narodowości ukraińskiej, wywózka całej rodziny na Syberie i ich życie codzienne w tym miejscu. Reakcje ludności polskiej na pakt Sikorski- Majski.Wstąpienie do I Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater oraz przystąpienie do szkolenia oficerskiego, po paru miesiącach przeniesienie do Szkoły Oficerskiej w Murom. W 1943 r. świadek został skierowany do I Korpusu Wojska Polskiego, a następnie do III Zapasowego Pułku Piechoty w 1944 r. Dostanie rozkazu wyjazdu do Rzeszowa by sformować X Dywizje Wojska Polskiego i przejście z nim aż po Breslau.Zakres chronologiczny: 1939 - 1945Miejsca wydarzeń: Murom (Rosja), Wrocław (woj. dolnośląskie), Włodzimierz Wołyński (daw. woj. wołyńskie, obecnie Ukraina), Lublin (woj. lubelskie), Chełm (woj. lubelskie), Katowice (woj. śląskie), Hrubieszów (woj. lubelskie), Smoleńsk (Rosja), Kraków (woj. małopolskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Rzeszów (woj. podkarpackie)