Portret świadka historii.

Portret świadka historii.

Jerzy Malinowski, opozycjonista, opisuje dzieciństwo, które przypadło na czas II wojny światowej, życie pod okupacją niemiecką, edukację we Wrocławiu, studia na Politechnice Wrocławskiej, aktywność działaczy partyjnych i aktywistów ZMP, pracę zawodową i służbowe wyjazdy zagraniczne, działalność opozycyjną, strajki w Fadromie, NSZZ „Solidarność”, Duszpasterstwo Ludzi Pracy, stan wojenny i internowanie.   Zakres chronologiczny: 1939-2019   Miejsca wydarzeń: Radom (woj. mazowieckie), Berlin (Niemcy), Łuck (Ukraina), Skarżysko Kamienna (woj. świętokrzyskie), Stalowa Wola (woj. podkarpackie), Rozwadów (Stalowa Wola, woj. podkarpackie), Sandomierz (woj. świętokrzyskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Łódź (woj. łódzkie), Pawłowice, Zawidów, Grodków (pow. brzeski, woj. dolnośląskie), Strzelin (woj. dolnośląskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Nowy Jork (Stany Zjednoczone Ameryki), Ligota Piękna, Kielce (woj. świętokrzyskie), Jędrzejów (woj. świętokrzyskie), Giza, Oświęcim (woj. śląskie), Katyń (Rosja), Legnica (woj. dolnośląskie), Genewa (Szwajcaria), Zakrzów, Zawidów (pow. zgorzelecki, woj. dolośląskie), Lubań (woj. dolnośląskie), Pool (Wielka Brytania), Bejrut (Liban), Lagos (Nigeria), Teheran (Iran), Bagdad (Irak), Szczodre (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Jasna Góra (Częstochowa, woj. śląskie).

Relacja emerytowanego prof. Uniwersytetu Przyrodniczego, Zygmunta Mikołajczaka. Świadek rozpoczyna od przedwojennej historii swojej rodziny (sytuacji ekonomicznej, losów poszczególnych członków rodziny). Datą przełomową w relacji jest rok 1939 (przerwana nauka w szkole podstawowej, przymusowa praca w gospodarstwie u Niemca). Następnie skupia się na swojej powojennej historii (wznowienie edukacji w liceum, uzyskanie tytułu inżyniera na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Poznańskiego, przeniesienie się na studia magisterskie do Wrocławia (życie codzienne w mieście) oraz dalsze etapy rozwoju naukowego, praktyki w różnych miejscach w Polsce jak i w Europie, relacje z wrocławskimi studentami oraz kadrą naukową). Zakres chronologiczny: 1920-1990 Miejsca wydarzeń: Drezno (Niemcy), Gdańsk (woj. pomorskie), Jarocin (woj. wielkopolskie), Kraków (woj. małopolskie), Legionowo (woj. mazowieckie), Lesko (woj. podkarpackie), Nowy Sad (daw. Jugosławia, obecnie Serbia), Polwica (gm. Zaniemyśl, pow. średzki, woj. wielkopolskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Praga (Czechy), Puławy (woj. lubelskie), Sanok (woj. podkarpackie), Siechnice (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Szczelin (woj. zachodniopomorskie), Środa Wielkopolska (woj. wielkopolskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Wiedeń (Austria), Wrocław (woj. dolnośląskie), Zaniemyśle (pow. średzki, woj. wielkopolskie)

Kazimiera Nowak, z domu Słoma, opisuje dzieciństwo, spędzone przed wojną w kilku majątkach w okolicy Kórnika, pomoc przy gospodarstwie, rodzinne zwyczaje i obchodzenie świąt Bożego Narodzenia i Wielkiej Nocy, szkołę, początek wojny, wywózkę do pracy przymusowej w Breslau, powrót, dzięki pomocy znajomego Niemca, prowadzenie gospodarstwa, problem biedy, wychowywanie dzieci w komunistycznych czasach i pracę męża w szkole.   Zakres chronologiczny: 1918-2018   Miejsca wydarzeń: Kórnik (pow. poznański, woj. wielkopolskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Celestynów (pow. gostyński, woj. wielkopolskie), Mościenica (pow. poznański, woj. wielkopolskie), Kudowa-Zdrój (pow. kłodzki, woj. dolnoślaśkie), Pleszew (woj. wielkopolskie), Bereza Kartuska (Białoruś), Pierzchno (pow. kłobucki, woj. śląskie)

Jerzy (właściwie Jan) Tomziński, trzykrotny przeor klasztoru paulinów na Jasnej Górze, dwa lata pełniący funkcje generała paulinów, a także prokurator generalny paulinów przy Stolicy Apostolskiej. W swojej relacji opisuje życie zakonne na tle ważnych wydarzeń historycznych ostatniego 100-lecia Polski, takich jak przyjazd prezydenta Mościckiego na Jasną Górę, wybuch i przebieg II wojny światowej z perspektywy zakonnika, obecność niemieckich oficerów w klasztorze na Jasnej Górze, udział w II Soborze Watykańskim, spotkanie z ojcem Pio w Rzymie, list biskupów polskich do biskupów niemieckich, aresztowanie prymasa Wyszyńskiego, jasnogórskie Śluby Narodu, obchody Milenium Chrztu Polski, wybór Karola Wojtyły na papieża. Opisuje również patriotyzm Polaków, budowie portu w Gdyni, relacje z Żydami, święta państwowe i życie codzienne w dwudziestoleciu międzywojennym.   Zakres chronologiczny: 1918-2018   Miejsca wydarzeń: Jasna Góra (Częstochowa, woj. śląskie), Leśna Podlaska (pow. bialski, woj.lubelskie), Rzym (Włochy), Warszawa (woj. mazowieckie), San Giovani Rotondo (Włochy), Biała Podlaska (pow. bialski, woj.lubelskie), Kraków (woj. małopolskie), Katowice (woj. śląskie), Częstochowa (woj. śląskie), Berlin (Niemcy), Wenecja (Włochy), Frombork (pow. braniewski, woj. warmińsko-mazurskie)

Relacja Olgi Walewskiej-Siekierki, Prezesa Dolnośląskiego Związku Szermierczego oraz zasłużonej zawodniczki Wrocławskiego Klubu Szermierczego Kolejarz, dotyczy przyjazdu do Wrocławia w 1945 roku i zniszczeń wojennych, gry w orkiestrze "Orkiestra Pana Serapolskiego", zawodów na Stadionie Olimpijskim podczas Wystawy Ziem Odzyskanych, treningów w klubie Gwardia pod okiem trenera Popiela, zwycięstwa w Mistrzostwach Polski, udziału w spartakiadach, łączenia kariery sportowej z pracą zawodową, działalności w Związku Szermierczym, decyzji o zakończeniu kariery sportowej.   Zakres chronologiczny: 1945-2017   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Świdnica (woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Wałbrzych (woj. dolnośląskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Kraków (woj. małopolskie), Bristol (Wielka Brytania), Kluczbork (woj. opolskie), Bydgoszcz (woj. kujawsko-pomorskie), Katowice (woj. śląskie), Bielsko-Biała (woj. śląskie), Paryż (Francja), Budapeszt (Węgry)

Relacja Wojciecha Suskiego, profesora Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych, dotyczy dzieciństwa w Warszawie podczas II Wojny Światowej, Powstania Warszawskiego, edukacji, pracy naukowej, wyjazdu do Stanów Zjednoczonych, trenowania szermierki, uczestnictwa we wrocławskim oddziale PTTK, marca 1968, strajków roku 1980 i wprowadzenia stanu wojennego.   Zakres chronologiczny: 1936-1990 Miejsca wydarzeń: Warszawa (woj. mazowieckie), Radom (woj. mazowieckie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Pittsburgh (USA), Świdnica (woj. dolnośląskie), Dzierżoniów (woj. dolnośląskie), Toruń (woj. kujawsko-pomorskie), Bolków (pow. jaworski, woj. dolnośląskie), Nowy Jork (USA), Pruszków (woj. mazowieckie)

Elżbieta Tokarz opisuje wydarzenia marca 1968 na Uniwersytecie Wrocławskim i Politechnice Wrocławskiej, działanie w zarządzie Solidarności, pacyfikację Pafawagu w stanie wojennym, udział w opozycji demokratycznej, rozprowadzanie prasy podziemnej, oddawaniu części wynagrodzenia na rzecz rodzin osób internowanych, przesłuchiwania przez SB w sprawie ukrywania się Kornela Morawieckiego oraz powódź Wrocławia roku 1997.     Zakres chronologiczny: 1951-2016   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Kijów (Ukraina), Lwów (Ukraina), Odessa (Ukraina), Moskwa (Rosja), Raba Niżna (pow. limanowski, woj. małopolskie), Nowy Sącz (woj. małopolskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Karpacz (pow. jeleniogórski, woj. dolnośląskie), Lubawka (pow. kamiennogórski, woj. dolnośląskie), Kłodzko (woj. dolnośląskie), Polkowice (woj. dolnośląskie), Częstochowa (woj. śląskie), Locarno (Szwajcaria), Kraków (woj. małopolskie), Radwanice (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Świdnica (woj. dolnośląskie)

Relacja Alojzego Krzaczkowskiego, opisuje historie rodziny Świadka, wyjazd rodziców do Rumunii, gdzie prowadzili dom letniskowy. W 1937r. wyjazd do Polski, wybuch wojny i wejście Rosjan na tereny Polski, wywózka całej rodziny (ojciec- leśniczy) Świadka w 1940r. na Syberii, praca w Centrum Kopalni Złota, opis ludności rdzennej (lud Ewenków), wstąpienie w 1943r. do 17. Pułku 5. Dywizji 2 Armii Wojska Polskiego. Świadek w Ludowym Wojsku Polskim służył do 1947r. Następnie opisuje swoją prace w charakterze łącznościowca w zakładzie pracy Rokita w Brzegu Dolnym, gdzie był członkiem prezydium Rady Robotniczej. Zakres chronologiczny: 1914-2017 Miejsca wydarzeń: Solka (Rumunia), Derewnia (obecnie Ukraina), Lwów (obecnie Ukraina), Jenisejsk (Rosja), Krasnojarsk (Rosja), Mosty Wielkie (obecnie Ukraina), Pitgorodok (Rosja), Przemyśl (woj. podkarpackie), Brzeg Dolny (woj. dolnośląskie), Moskwa (Rosja), Warszawa (woj. mazowieckie), Jelenia Góra (woj. dolnośląskie), Zgorzelec (woj. dolnośląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Poznań (woj. wielkopolskie), Łódź (woj. łódzkie), Nowy Tomyśl (woj. wielkopolskie), Wołów (woj. dolnośląskie), Ścinawa (woj. dolnośląskie), Uraz (pow. trzebnicki, woj. dolnośląskie), Praga (Czechy)

Relacja Stanisławy Szarycz dotyczy zesłania na Syberię, realiów życia w Archangielsku, osiedlenia we Wrocławiu w 1946 roku, zniszczeń wojennych i odbudowy miasta a także sytuacji Sybiraków po II Wojnie Światowej.   Zakres chronologiczny: 1935-2017   Miejsca wydarzeń: Planty (woj. nowogródzkie), Baranowice (woj. nowogródzkie), Archangielsk (Rosja), Skorokhodove (Ukraina), Wrocław (woj. dolnośląskie), Chołmogory (Rosja), Edmonton (Kanada), Toronto (Kanada), Sydney (Australia), Ratyń (woj. wielkopolskie), Zielona Góra (woj. lubuskie), Sulistrowice (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Rzeszów (woj. podkarpackie), Słupsk (woj. pomorskie)

Relacja Elżbiety Neumann z domu Schmidt dotyczy życia przedwojennej Polonii w niemieckim Breslau z perspektywy córki Polki i Niemca, funkcjonowanie Domu Polskiego, Bursy Akademickiej oraz duszpasterstwa Polaków w kościele św. Marcina, wyjazd do Berlina na Kongres Polaków w Niemczech, Noc Kryształową w Breslau, pracę w zakładach Linke-Hoffman-Werke podczas wojny, oblężenie Festung Breslau, wyjazd do Dzierżoniowa i relacje polsko-niemieckie.   Zakres chronologiczny: 1924-1960   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Berlin (Niemcy), Dzierżoniów (woj. dolnośląskie), Glinno (pow. wałbrzyski, woj. dolnośląskie), Bielawa (woj. dolnośląskie), Kraków (woj. małopolskie), Gliwice (woj. śląskie), Bukareszt (Rumunia), Roztocznik (pow. dzierżoniowski, woj. dolnośląskie)

Krystyna Sikorska opisuje życie pod okupacją niemiecką, zbrodnie popełniane przez Niemców, bombardowania, łapanki, prace przymusowe, problem biedy i głodu, dostawy przymusowe i działaność partyzantów.   Zakres chronologiczny: 1939-1946   Miejsca wydarzeń: Biała Podlaska (woj. lubelskie), Władysławów (pow. janowski, woj. lubelskie), Małaszewice (pow. bialski, woj. lubelskie), Łosice (woj. mazowieckie), Warszawa (woj. mazowieckie)

Relacja Emilii Bock, córki przedwojennego komendanta policji, opisuje stosunki między Polakami, Ukraińcami i Żydami, wkroczenie Armii Czerwonej i życie pod radziecką, a następnie pod niemiecką okupacją,ucieczka do Tarnopola, praca u sióstr zakonnych. Wstąpnienie do Ludowego Wojska Polskiego w roli sanitariuszki, przyjazd na Ziemie Zachodnie i osiedlenie się na tych terenach. Podjęcie pracy w domu opieki. Poszukiwania po wojnie ojca Świadka, wiadomość o zamordowaniu go w Katyniu.Zakres chronologiczny: 1939-1990 Miejsca wydarzeń: Tarnopol (woj.tarnopolskie, obecnie Ukraina), Kiwerc (woj. wołyńskie, obecnie Ukraina), Majdanek (dzielnica Lublina), Toruń (woj. kujawsko-pomorskie, Kijów (Ukraina, Warszawa (woj. mazowieckie), Kraków (woj. małopolskie, Podkamień (Ukraina), Bytom (woj. śląskie), Kowel (Ukraina), Katyń (Rosja)

Irena Kosiecka, opisuje wojenne losy swojej rodziny mieszkającej na terenach Kresów Wschodnich, współżycie z Ukraińcami, mordy, grabieże, opór stawiany przez Polaków. Wysiedlenie z rodzinnych stron i osiedlenie się na Dolnym Śląsku oraz życie w nowej "małej ojczyźnie".Zakres chronologiczny: 1939-1945 Miejsca wydarzeń: Tiutków (obecnie Ukraina), Słobódka (obecnie Ukraina), Berlin (Niemcy), Warszawa (woj. mazowieckie), Mrozów (pow. sieradzki, woj. dolnośląskie), Strusów (obecnie Ukraina), Trembowla (Ukraina), Legnica (woj. dolnośląskie), Katowice (woj. śląskie)

Relacja Macieja Zięby OP, dominikanina, zaangażowanego w działalność opozycyjną w latach 70. i 80. XX w., dotycząca jego kontaktów ze środowiskiem opozycyjnym, w szczególności zaś strajku we wrocławskiej zajezdni autobusowej nr 7 w sierpniu 1980 r.; świadek skupia się na opisie atmosfery panującej wśród strajkujących i zaangażowania lokalnego Kościoła w strajk; mniej miejsca poświęca wrażeniom z I pielgrzymki Jana Pawła II do Polski, swojemu zaangażowaniu w Klub Inteligencji Katolickiej i przyczynom wstąpienia do zakonu, jednak wszystkie wątki splatają się w jedną spójną opowieść.   Zakres chronologiczny: 1973-1980   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Kraków (woj. małopolskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Wambierzyce (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie)

Relacja kierowcy PKS i działacza związkowego na temat początków pracy związkowej w NRD, strajków w Sierpniu '80, podróży do Gdańska po potwierdzenie podpisania porozumień, pracy związkowca w okresie Karnawału Solidarności i sytuacji po wprowadzeniu stanu wojennego. Świadek porównuje pracę związków w NRD i w PRL, opisuje pracę w MKS-ie, reakcje Wrocławian na strajki w Sierpniu, wspomina o wyborze na przewodniczącego związku PKS, o wydarzeniach bydgoskich z marca 1981 i o represjach władz wobec związkowców w stanie wojennym.   Zakres chronologiczny: ok. 1976-ok. 1983   Miejsca wydarzeń: Weimar (Turyngia, Niemcy), Wrocław (woj. dolnośląskie), Gdańsk (woj. pomorskie), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Złoty Stok (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie)

Relacja ks. Orzechowskiego na temat mszy św. odprawionej podczas strajku w Zajezdni Autobusowej nr 7, protestu kolejarzy, Duszpasterstwa Ludzi Pracy oraz postawy ludzi: studentów, księży, mieszkańców miasta wobec strajków i Solidarności. Ksiądz wspomina swoje kontakty z ks. Jerzym Popiełuszką, pomoc udzielaną rodzinom internowanych w stanie wojennym oraz działania antyopozycyjne podejmowane przez ówczesne władze.   Zakres chronologiczny: przed 08.1980-10.1984   Miejsca wydarzeń: Wrocław (woj. dolnośląskie), Pasikurowice (pow. wrocławski, woj. dolnośląskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Łącko (pow. nowosądecki, woj. małopolskie) , Gdańsk (woj. pomorskie), Nowa Ruda (pow. kłodzki, woj. dolnośląskie)

Relacja Elżbiety Dobiejewskiej, wykładowcy Politechniki Wrocławskiej, członek Klubu Inteligencji Katolickiej, Arcybiskupiego Komitetu Charytatywnego i Fundacji im. św. Jadwigi, głównie skoncentrowana na działalności na rzecz pojednania polsko-niemieckiego, w które zaangażowała się świadek w ww. organizacjach, które współtworzyła; opisywane są poszczególne inicjatywy, kształt współpracy polsko-niemieckiej, głównie z Bensberger Kreis, a następnie z niemieckimi parafiami, zaangażowanymi w pomoc humanitarną dla Polski w czasie stanu wojennego, a później w wymianę językową młodzieży z obu krajów; świadek porusza też temat pomocy dla internowanych podczas stanu wojennego oraz powstania Towarzystwa Opieki nad Więźniami; mówi też o problemie pojednania polsko-ukraińskiego i opowiada o niektórych inicjatywach z tym związanych; mniejszą część relacji zajmuje historia życia świadek i jej refleksje dotyczące różnic w mentalności Polaków z różnych regionów kraju   Zakres chronologiczny: 1946-2015   Miejsca wydarzeń: Poznań (woj. wielkopolskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Dortmund (Niemcy), Lwów (Ukraina), Kraków (woj. małopolskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Toruń (woj. kujawsko-pomorskie), Krzywaniec (pow. zielonogórski, woj. lubuskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Nysa (woj. opolskie), Grodków (woj. opolskie)

Relacja prof. Jana Miodka, polonisty, dyrektora Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, dotycząca jego życia i pracy naukowej, świadek opowiada o swoim domu rodzinnym, studiach i kulturze studenckiej we Wrocławiu, miejscach spotkań i aktywnościach, np. chórze akademickim; następnie mówi o swoim zaangażowaniu w mediach - felietony z cyklu "Rzecz o języku" i programie TV "Ojczyzna - Polszczyzna" - później o swjej tożsamości regionalnej i gwarze śląskiej, o funkcjonowaniu ludzi nauki w systemie komunistycznym, o wydarzeniach w marcu 1968 i o opozycji antykomunistycznej w Uniwersytecie w latach 80., wspomina też reakcje społeczne na orędzie biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 roku.   Zakres chronologiczny: 1946-2015   Miejsca wydarzeń: Tarnowskie Góry (woj. śląskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Kraków (woj. małopolskie), Gliwice (woj. śląskie), Katowice (woj. śląskie), Opole (woj. opolskie), Świdnica (woj. dolnośląskie), Münster (Niemcy), Bratysława (Słowacja), Warszawa (woj. mazowieckie)

Portret Współczesny Świadka Historii

Kazimiera Nowak, urodzona 15 stycznia 1918 roku w Skrzynkach niedaleko Kórnika, po wybuchu wojny wywieziona do pracy przymusowej jako pomoc domowa w Breslau, po wojnie zamieszkała Kórniku.

Jerzy (właściwie Jan) Tomziński, urodzony 24 listopada 1918, duchowny kościoła rzymskokatolickiego, przynależący do zakonu paulinów, przez trzy lata pełniący funkcje przeora klasztoru paulinów na Jasnej Górze, dwa lata pełniący funkcje generała paulinów, a także prokurator generalny paulinów przy Stolicy Apostolskiej.

Portret Współczesny Świadka Historii

Portret współczesny świadka historii

Portret współczesny świadka historii

Portret współczesny Filipa Leszka Buczyńskiego, franciszkanina, absolwenta psychologii na KUL, założyciela i prezesa Lubelskiego Hospicjum dla Dzieci im. Małego Księcia w Lublinie, psychoonkologa i superwizora Polskiego Towarzystwa Psychoonkologicznego.

Relacja Zbigniewa Kwaśnego, profesora nauk humanistycznych, specjalizującego się w demografii historycznej i historii gospodarczej, dotyczy przedwojennego i wojennego okresu dzieciństwa, przyjazdu do Wrocławia, okresu studiów, pracy na stanowisku asystenta Katedry Historii Gospodarczej, odwiedzin w niemieckich archiwach, nawiązywania do lwowskich korzeni w Instytucie Historii, kontaktów z profesorami Maleczyńskim, Czaplińskim i Inglotem, a także działalności Towarzystwa Miłośników Historii.